วัณโรค รู้ทัน รักษาหายขาดได้ด้วยการกินยา

ไม่นานมานี้มีข่าวศิลปินดาราท่านหนึ่งจากไปด้วย วัณโรค โพรงจมูก เชื่อว่าข่าวนี้คงทำให้หลายๆคนรู้สึกหวาดกลัว เพราะรายละเอียดข่าวคือมีอาการอย่างเฉียบพลันและเสียชีวิตอย่างรวดเร็ว นับเป็นโรคที่น่ากลัวไม่น้อย ทว่าจริงๆแล้วโรคนี้สามารถป้องกันได้ เพียงแต่ต้องมีความเข้าใจในตัวโรคมากพอสมควร เพราะฉะนั้นวันนี้เราจึงอยากพามาทำความรู้จักกับวัณโรคให้มากขึ้นกัน

วัณโรค คือ

วัณโรค(Tuberculosis)เป็นโรคติดเชื้อเรื้อรังที่ติดต่อได้ง่ายจากการสูดดมฝุ่นละอองที่มีการปนเปื้อนของเชื้อโรค สามารถเกิดได้กับอวัยวะหลายส่วนในร่างกาย เช่น โพรงจมูก กระดูก สมอง ลำไส้ ผิวหนัง ต่อมน้ำเหลือง เป็นต้น แต่จุดที่พบได้บ่อยที่สุดคือ วัณโรคในปัจจุบันถึงแม้จะสามารถป้องกันและรักษาได้ แต่ก็ยังเป็นโรคติดต่ออันตรายที่เป็น 1 ใน 10 สาเหตุการเสียชีวิตของคนทั่วโลก โดยเฉพาะประชากรในประเทศด้อยพัฒนา สำหรับในไทยเองก็มีผู้ป่วยโรคนี้จำนวนมาก มีผู้เสียชีวิตมากพอสมควร แต่ไม่ติดอันดับ 1 ใน 10 แต่อย่างใด

สมัยก่อนโรคนี้เป็นเหมือนมัจจุราช เรียกว่าป่วยแล้วโอกาสรอดแทบจะเป็นศูนย์ แต่ปัจจุบันวิทยาการทางการแพทย์เจริญก้าวหน้าไปมาก จึงสามารถรักษาโรคนี้ให้หายขาดได้ แต่ว่าโรคนี้มีความแตกต่างจากโรคที่เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียโรคอื่นๆคือ หลังรับเชื้อแล้ว เชื้อจะอยู่ในร่างกายได้นานมากโดยไม่มีอาการใดๆปรากฏ จะเรียกระยะนี้ว่าระยะแฝง ซึ่งผู้ป่วยบางรายอาจอยู่ในระยะแฝงนานถึง 10 ปีแล้วถึงพัฒนาไปเป็นวัณโรคขั้นที่แสดงอาการ นอกจากนี้ โรคที่ติดเชื้อนอกเหนือจากนี้ก็ยังมีโรคผิวหนังงูสวัดที่ต้องระวังอีกด้วย

วัณโรคเกิดจาก

วัณโรคเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย Mycobacterium โดยเชื้อนี้มีหลายชนิดมาก แต่ชนิดที่พบการติดเชื้อบ่อยๆในไทยคือชนิด Mycobacterium tuberculosis เชื้อนี้มักอยู่ในเสมหะหรือน้ำลายของผู้ป่วย หากผู้ป่วยไอ จาม พูดคุยหรือแม้กระทั่งหัวเราะ เชื้อโรคก็สามารถแพร่กระจายได้แล้ว แถมเชื้อนี้ยังสามารถชีวิตล่องลอยอยู่ในอากาศได้นานหลายชั่วโมงอีกด้วย ส่วนการรับเชื้อนั้นไม่ได้ยากอะไร แค่สูดดมเข้าไปเท่านั้น

วัณโรคอาการ

การติดเชื้อวัณโรคสามารถแบ่งได้ 3 ระยะ แต่ละระยะจะแสดงอาการแตกต่างกันไป ดังนี้

• ระยะแรก(Primary TB Infection) เป็นระยะเริ่มแรกหลังจากได้รับเชื้อ โดยทั่วไปแล้วเมื่อมีเชื้อโรคเข้าสู่ร่างกาย ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายจะพยายามกำจัดออก เชื้อวัณโรคก็เช่นเดียวกัน กลไกการจัดการของร่างกายที่มีต่อเชื้อนี้จะมี 2 ระบบคือ ทำลายเชื้อทันทีกับล้อมรอบเชื้อโรคเอาไว้(ด้วยเซลล์เม็ดเลือดขาว) เพื่อบังคับให้เชื้อโรคอยู่ในความสงบ ทำให้ระยะนี้ผู้ป่วยจะไม่มีอาการใดๆเลย สำหรับเชื้อส่วนที่ตายก็ตายไป ส่วนที่ยังอยู่ในร่างกายก็จะอยู่ในภาวะสงบ ซึ่งมันอาจจะสงบไปแบบนั้นหลายปีหรือตลอดชีวิตก็ได้โดยที่ไม่แสดงอาการใดๆออกมา ซึ่งทั่วโลกมีคนหลายล้านคนที่ได้รับเชื้อแต่อยู่ในระยะแฝงไปตลอดชีวิตโดยไม่เคยพัฒนาไปสู่ระยะแสดงอาการเลย แต่ว่าถ้าเป็นเด็ก ผู้สูงอายุหรือคนที่มีร่างกายอ่อนแอ อาจปรากฏอาการผิดปกติออกมาภายในไม่กี่สัปดาห์หลังได้รับเชื้อ
• ระยะแฝง(Latent TB Infection) ในระยะนี้ผู้ป่วยก็จะไม่แสดงอาการใดๆเช่นกัน รวมทั้งไม่สามารถแพร่เชื้อไปสู่ผู้อื่นได้ด้วย ดูเหมือนคนสุขภาพปกติธรรมดาทั่วไป แต่จะตรวจเจอว่าติดเชื้อได้ด้วยวิธีทางการแพทย์ ซึ่งหากตรวจเจอว่าติดเชื้ออาจไม่จำเป็นต้องรักษากันทุกราย เนื่องจากในผู้ใหญ่ที่มีสุขภาพดีทั่วไป จะมีเพียง 10% เท่านั้นที่โรคจะพัฒนาไปสู่ระยะกำเริบ ดังนั้นจึงเลือกรักษาเฉพาะผู้ที่มีความเสี่ยงสูงว่าโรคจะพัฒนาไปสู่ระยะกำเริบได้ เพื่อป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อโรค
• ระยะแสดงอาการหรือระยะกำเริบ(Active Disease) ในระยะนี้จำนวนเชื้อโรคจะมีมากขึ้น ก่อให้เกิดความผิดปกติตามมามากมาย เช่น ไอแห้ง มีเสมหะหรือมีเลือดปน หนาวจัด เจ็บหน้าอก หอบเหนื่อย อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร หายใจไม่สะดวกหรือมีเสียงหวีด น้ำหนักตัวลด เหงื่อออกตอนกลางคืน อาจมีไข้ร่วมด้วย เป็นต้น ทั้งนี้หากติดเชื้อวัณโรคที่อวัยวะอื่นๆก็จะมีอาการคล้ายคลึงกับวัณโรคปอด เพียงแต่จะมีอาการอื่นๆเพิ่มขึ้นมาขึ้นอยู่กับว่าติดเชื้อในบริเวณไหน เช่น ถ้าเป็นที่ต่อมน้ำเหลืองที่คอ ต่อน้ำเหลืองก็จะโตและแตกออกมาจนมีน้ำเหลืองไหลซึมได้ ถ้าเป็นที่สมอง ก็จะปวดศีรษะหรือมีอาการทางสมองอื่นๆตาม หรือถ้าเป็นที่กระดูกสันหลัง กระดูกจะคดงอหรือหักได้เลยทีเดียว

วัณโรคติดต่อง่ายไหม

หากหมายถึงการรับเชื้อวัณโรคเข้าสู่ร่างกายนั้น ค่อนข้างง่าย เพราะเชื่อสามารถแพร่กระจายได้ทางอากาศ หากต้องคลุกคลีอยู่กับผู้ป่วยเป็นเวลานาน ความเสี่ยงในการติดเชื้อก็จะมากขึ้น และไม่ใช่ผู้ที่คลุกคลีกับผู้ป่วยอย่างเดียวที่เสี่ยง เด็ก ผู้สูงอายุ ผู้ที่เป็นโรคภูมิคุ้มกันบกพร่อง ผู้ที่กินยากดภูมิ ผู้ที่มีปัญหาสุขภาพ ผู้ที่ดื่มเหล้าหรือสูบบุหรี่เป็นประจำหรือติดยาเสพติดชนิดอื่นๆก็มีโอกาสติดเชื้อได้ง่ายขึ้นเช่นเดียวกัน เพราะว่าร่างกายจะไม่แข็งแรงเท่าไรนัก ส่วนในผู้ที่มีสุขภาพร่างกายแข็งแรงดี ถึงแม้จะได้รับเชื้อมาแล้ว ร่างกายมักจะขับเชื้อออกได้ตามกลไกธรรมชาติ ทำให้มีโอกาสป่วยด้วยโรคนี้น้อยลง อย่างไรก็ตามคนแข็งแรงบางคนก็ป่วยได้ แต่จะอยู่ในระยะแฝง ไม่แสดงอาการใดๆและไม่แพร่กระจายเชื้อไปยังผู้อื่น

วัณโรคการป้องกัน

วัณโรคนั้นรักษาให้หายขาดได้ เพียงแต่ผู้ป่วยต้องให้ความร่วมมือในการรักษา โดยต้องทานยาอย่างสม่ำเสมอภายใต้การดูแลของแพทย์ ส่วนการป้องกันนั้นทำได้ไม่ยาก เน้นรักษาสุขภาพร่างกายให้แข็งแรงเอาไว้ก่อน เพราะจะช่วยให้ภูมิคุ้มกันของร่างกายดี ต่อสู้กับเชื้อโรคได้ สวมใส่หน้ากากอนามัยอยู่เสมอเมื่อต้องไปอยู่ในสถานที่แออัดหรือต้องเดินทาง หากมีผู้ป่วยโรคนี้อยู่ใกล้ตัว ต้องระมัดระวังในการอยู่ใกล้ผู้ป่วย ถ้าจำเป็นต้องดูแลต้องใส่หน้ากากอนามัยอยู่ตลอดเวลา ผู้ป่วยเองก็ควรใส่เช่นเดียวกัน ปัจจุบันนี้มีวัคซีนป้องกันโรควัณโรคแล้ว ปกติวัคซีนตัวนี้จะฉีดให้เด็กแรกเกิด สามารถป้องกันได้นาน 10-15 ปี ช่วยลดโอกาสในการติดโรคลงถึง 80% เพราะฉะนั้นหากใครรู้สึกกังวลใจก็ไปฉีดวัคซีนกันได้ นอกจากนี้ ไข้หวัดใหญ่ ก็มีวัคซีนที่สามารถฉีดป้องกันได้เช่นกัน

สรุปได้ว่าโรคนี้เป็นโรคที่ค่อนข้างอันตราย ดูได้จากสถิติการเสียชีวิตซึ่งวัณโรคก็ติด 1 ใน 10ของสาเหตุการเสียชีวิตของคนทั่วโลก มีโอกาสรับเชื้อได้ง่ายเพราะเชื้อสามารถมีชีวิตปนเปื้อนอยู่ในอากาศได้เป็นเวลานาน แต่ทั้งนี้หากร่างกายแข็งแรง มีโอกาสสูงมากที่เชื้อโรคจะถูกยับยั้ง หรือบางคนอาจติดเชื้อก็จริงแต่ถ้าแข็งแรงพอ เชื้อก็จะอยู่ในภาวะสงบไปตลอดชีวิตโดยไม่แสดงอาการใดๆเลย แถมไม่แพร่เชื้อไปให้ผู้อื่นด้วย เพราะฉะนั้นวิธีการป้องกันวัณโรคที่ดีที่สุดคือ การรักษาสุขภาพร่างกายให้แข็งแรงอยู่เสมอ ส่วนการปฏิบัติข้ออื่นๆคือสวมใส่หน้ากากอนามัยทุกครั้งที่ต้องอยู่ในสถานที่แออัดหรือเมื่อต้องดูแลผู้ป่วยโรคนี้ อย่างไรก็ตามหากติดเชื้อแล้วแสดงอาการ ขอความร่วมให้รักษาและกินยาตามที่แพทย์สั่งอย่างเคร่งครัด เพราะว่ามันหายขาดได้และจะได้ช่วยลดโอกาสการแพร่เชื้ออีกด้วย