โรคไข้หวัดใหญ่ โรคระบาดอันตราย แต่ถ้ารู้ทันก็สามารถป้องกันได้

เมื่อเข้าสู่ฤดูฝนหรือฤดูหนาว “ โรคไข้หวัดใหญ่ ” ถือเป็นโรคที่พบการระบาดได้บ่อย ในแต่ละปีมีผู้ติดเชื้อมากมาย อาการก็รุนแรงมากน้อยแตกต่างกันไป แต่ก็มีไม่น้อยที่อาการรุนแรงหรือประสบกับภาวะแทรกซ้อนเข้าจนเสียชีวิต จึงจัดว่าโรคนี้เป็นโรคที่อันตรายร้ายแรงโรคหนึ่งเช่นเดียวกัน เพราะฉะนั้นจึงอยากให้ทุกคนมาทำความรู้จักโรคนี้กันให้มากขึ้น จะได้เฝ้าระวังและดูแลตัวเองกันได้อย่างถูกต้อง

คุณอาจสนใจบทความนี้ อ่านได้เลย งูสวัด” โรคผิวหนังจากการติดเชื้อไวรัส

ไข้หวัดใหญ่ คือ

โรคไข้หวัดใหญ่ (Flu/Influenza) โรคติดเชื้อในระบบทางเดินหายแบบเฉียบพลัน มีทั้งแสดงอาการเล็กน้อย ปานกลางไปจนถึงรุนแรง สาเหตุเกิดจากการติดเชื้อไวรัสอินฟลูเอนซา (Influenza Virus) ซึ่งเชื้อนี้มีหลายกลุ่มมาก แต่ละกลุ่มยังแยกย่อยชนิดลงไปอีกทำให้การระบาดแต่ละปีมักจะเกิดจากเชื้อต่างชนิดกัน ไข้หวัดใหญ่มีทั้งแบบติดต่อคนสู่คนและติดจากสัตว์สู่คน บางสายพันธ์อาการค่อนข้างรุนแรงไปจนถึงรุนแรงมาก หากรักษาไม่ทันมีโอกาสเสียชีวิตสูง แต่ถ้าเป็นไข้หวัดใหญ่ตามฤดูกาลทั่วไป ถึงแม้จะเคยเป็นมาแล้วก็ยังสามารถกลับมาเป็นอีกใหญ่เนื่องจากเชื้อไข้หวัดใหญ่มีการเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา เพียงแต่อาการอาจไม่รุนแรงมากนักเพราะร่างกายมีภูมิคุ้มกันอยู่บ้างแล้ว

เนื่องจากไข้หวัดใหญ่มีหลายสายพันธ์ แต่ละปีการระบาดมักเป็นไวรัสคนละตัวกัน ทำให้วัคซีนสำหรับฉีดป้องกันโรคนี้จะสามารถป้องกันได้เฉพาะในปีนั้นๆเท่านั้น เมื่อเริ่มปีใหม่ก็ต้องฉีดใหม่ มีคนมากมายขาดความรู้ความเข้าใจในโรคนี้ บางคนกลัวไข้หวัดใหญ่มากเพราะแต่ละปีก็มีผู้เสียชีวิตจากโรคนี้ไม่น้อยโดยเฉพาะกับชาวอเมริกัน แต่บางคนก็ไม่รู้สึกกลัวเลยเพราะไม่เข้าใจโรคนี้อย่างแท้จริง จึงขาดการป้องกันตัวเอง ทำให้เกิดการเจ็บป่วยได้ง่าย

ไข้หวัดใหญ่ อาการ

การแพร่เชื้อของไข้หวัดใหญ่นั้นเหมือนๆกับไข้หวัดทั่วไป ส่วนใหญ่จะเกิดจากการสูดดมละอองที่มีเชื้อโรคเข้าไปจากการไอหรือจาม การพูดคุย นอกจากนี้ยังติดต่อผ่านการสัมผัสสารคัดหลั่งโดยตรงได้อย่างน้ำมูก น้ำลาย จากการสัมผัสมือหรือใช้สิ่งของต่างๆร่วมกับผู้ป่วย เช่น แก้วน้ำ ชาม ช้อน ผ้าเช็ดหน้า ผ้าเช็ดตัว รีโมท เป็นต้น หากมือสัมผัสเชื้อมาแล้วหยิบอาหารใส่ปากหรือขยี้ตา แกะเกาจมูก ก็ติดเชื้อได้เช่นเดียวกัน

อาการของโรคไข้หวัดใหญ่อาจดูคล้ายกับไข้หวัดธรรมดาในช่วงแรก แต่จะรุนแรงมากกว่า สามารถสังเกตได้จากการที่มีไข้ขึ้นสูงอย่างรวดเร็วและมีไข้ติดต่อกันหลายวัน หากเป็นเด็กไข้จะสูงลอยอยู่ที่ประมาณ 39-40 องศา บางรายอาจหนาวสั่นร่วมด้วย หากเป็นเด็กที่โตมาหน่อยอาจบอกว่ารู้สึกปวดเมื่อยตามกล้ามเนื้อหรือกระดูก อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร เป็นต้น แต่ไข้หวัดธรรมดาจะมีไข้ไม่สูง เจ็บคอและมีน้ำมูกเท่านั้น ไม่ได้อ่อนเพลียหรือปวดเมื่อยแต่อย่างใด จริงๆแล้วอาการของโรคไข้หวัดใหญ่เองไม่ได้น่ากลัวสิ่งที่น่ากลัวคือภาวะแทรกซ้อนของโรคต่างหาก โดยเฉพาะในเด็กเล็ก ผู้สูงอายุ และผู้ที่มีโรคประจำตัวอยู่แล้ว หากป่วยมีโอกาสที่อาการจะรุนแรงหรือเกิดภาวะแทรกซ้อนได้สูง ส่วนภาวะแทรกซ้อนที่พบได้บ่อย เช่น ช่องหูอักเสบติดเชื้อ โพรงจมูกติดเชื้อ โรคหอบหืดกำเริบ ปอดอักเสบหรือสมองอักเสบ เป็นต้น ทั้งนี้อาจเกิดจากตัวไข้หวัดใหญ่เอง หรือเกิดจากการติดเชื้อเพิ่มเติมในขณะป่วยก็ได้

ในส่วนการดูแลผู้ป่วยนั้น หากอาการไม่รุนแรงส่วนใหญ่จะดีขึ้นและหายไปเองภายในไม่กี่วัน การดูแลนั้นสามารถทำได้เองที่บ้านและดูแลตามอาการ เช่น ตัวร้อนก็หมั่นเช็ดตัวและให้ยาลดไข้ หากมีน้ำมูกหรือมีเสมหะก็ทานยาลดน้ำมูกและละลายเสมหะ เป็นต้น นอกจากนี้ต้องพยายามทานอาหารและดื่มน้ำให้มากๆถึงแม้จะเบื่ออาหารก็ตาม นอนพักผ่อนเยอะๆ อย่าเพิ่งใช้แรง โดยปกติแล้วอาการจะดีขึ้นใน 3วัน แต่ถ้าพ้นจาก 3 วันไปแล้วยังมีไข้สูงอายุ หายใจเหนื่อยหอบ อ่อนเพลียมากผิดปกติ ปวดเมื่อย หายใจลำบาก ดื่มน้ำหรือทานอาหารไม่ได้ ควรรีบไปพบแพทย์ หากปล่อยไว้อาจเป็นอันตรายได้หากมีภาวะแทรกซ้อนแฝงอยู่

คุณอาจสนใจบทความนี้ อ่านได้เลย โรคภูมิแพ้ เข้าใจ รู้ทัน ป้องกันได้

ประเภทของไข้หวัดใหญ่

โรคไข้หวัดใหญ่ที่เกิดกับคนนั้นแบ่งได้ 3 ประเภทใหญ่ตามชนิดของไวรัสคือ ชนิด A,B และ C โดยแต่ละชนิดนั้นแยกย่อยลงไปได้อีกหลายชนิด และสามารถก่อโรคได้เกือบทั้งหมดอีกด้วย เพราะฉะนั้นการผลิตวัคซีนไข้หวัดใหญ่ในแต่ละปีจึงต้องผลิตให้ครอบคลุมไวรัสอย่างน้อย 3-4 ชนิด โดยผลิตตามการคาดการณ์ว่าไข้หวัดใหญ่ในปีนั้นๆระบาดมาจากเชื้อชนิดใด อย่างไรก็ตามเชื้อที่ก่อโรคได้บ่อยและพบกันอยู่ทุกๆปีนั้นเป็นเชื้อชนิด A และ B สำหรับอาการป่วยจากไวรัสสองนี้มีตั้งแต่ปานกลางไปจนถึงรุนแรง ส่วนชนิด C โอกาสก่อโรคได้น้อยมาก ถ้าป่วยอาการจะไม่รุนแรง เพราะฉะนั้นวัคซีนจึงผลิตเพื่อป้องกันไวรัสชนิด A และ B มากกว่า ทั้งนี้มีไข้หวัดใหญ่ในสัตว์ที่สามารถติดต่อสู่คนได้ด้วย เช่น

• ไข้หวัดหมู เกิดจากเชื้อไวรัส H1N1 ในช่วงหนึ่งที่เคยเกิดการระบาดไปทั่วโลกจนคนรู้จักกันในชื่อ “ไข้หวัดใหญ่สายพันธ์ใหม่ 2009” ในตอนแรกที่เกิดการระบาดในวงกว้างนั่นก็เพราะเชื้อไวรัสประเภทนี้มีการกลายพันธ์จากไวรัสชนิดเดิมมาเยอะมาก ตอนนั้นคนส่วนใหญ่ยังไม่มีภูมิคุ้มกัน จึงระบาดได้ง่ายและรวดเร็ว แต่ปัจจุบันนี้ก็กลายเป็นไข้หวัดใหญ่อีกสายพันธ์หนึ่งที่พบการระบาดได้ปะปนกับไข้หวัดใหญ่ตามฤดูกาลทั่วๆไปและก็มีวัคซีนป้องกันแล้วเช่นเดียวกัน
• ไข้หวัดนก เกิดจากเชื้อไวรัส H5N1 และ H7N9 โดยปกติจะก่อโรคในสัตว์ปีก มีโอกาสติดโรคในคนค่อนข้างน้อย แต่ถ้าติดเชื้อแล้วอาการจะรุนแรงมากๆ ไข้หวัดนกประเภทนี้จะมีการระบาดแถบเอเชียได้บ่อยกว่าทวีปอื่นๆ

วิธีป้องกันไข้หวัดใหญ่

ถึงแม้ไข้หวัดใหญ่จะเป็นโรคที่ติดเชื้อและระบาดได้ค่อนข้างง่าย แต่การป้องกันก็ไม่ได้ยากเช่นเดียวกัน โดยสามารถปฏิบัติได้ดังนี้

1. รักษาสุขอนามัยเบื้องต้น โดยล้างมือให้สะอาดด้วยน้ำสบู่ทุกครั้งก่อนทานอาหารและหลังเข้าห้องน้ำ ทานอาหารอุ่นร้อนอยู่เสมอและต้องใช้ช้อนกลางทุกครั้ง
2. ไม่ใช้ข้าวของส่วนตัวร่วมกับผู้อื่น โดยเฉพาะ แก้วน้ำ ช้อน ถ้วย จาม ชาม ผ้าเช็ดหน้า ผ้าเช็ดตัวและหลอดดูดน้ำ
3. ไม่คลุกคลีกับผู้ป่วย แต่ถ้าจำเป็นต้องให้ใส่หน้ากากอนามัยทั้งคนป่วยและคนไม่ป่วย ทั้งนี้ต้องหลีกเลี่ยงการอยู่ในพื้นที่ที่แออัดด้วย เพราะมีโอกาสที่เชื้อโรคจะแพร่กระจายได้สูง หากหลีกเลี่ยงไมได้ต้องสวมใส่หน้ากากอนามัยทุกครั้งและหมั่นล้างมือบ่อยๆ
4. รักษาสุขภาพร่างกายให้แข็งแรง ทานอาหารที่มีประโยชน์ครบถ้วน 5 หมู่และต้องเป็นอาหารที่ปรุงสุกใหม่ๆ เน้นโปรตีนและผักผลไม้ให้มากๆ ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอสัปดาห์ละ 3-5 ครั้ง ครั้งละ 30-40 นาที ดื่มน้ำสะอาดให้เพียงพอและนอนหลับพักผ่อนให้ได้อย่างน้อย 7-8 ชั่วโมง
5. รับวัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่ วัคซีนนี้สามารถฉีดได้กับคนเกือบทุกช่วงอายุ แต่คนกลุ่มเสี่ยงที่ควรจะรับวัคซีนมี 3 กลุ่มได้แก่ เด็กอายุ 6 เดือนขึ้นไปถึง 19 ปี ผู้สูงอายุ และผู้ที่มีปัญหาสุขภาพ อาทิ โรคเบาหวาน โรคปอด โรคหัวใจ โรคภูมิคุ้มกันบกพร่องหรือผู้ที่ต้องใช้ยากดภูมิ เป็นต้น

จะเห็นได้ว่าโรคไข้หวัดใหญ่เป็นโรคที่อาจก่อให้เกิดอันตายจนถึงแก่ชีวิตได้ แต่ถ้าศึกษาทำความเข้าใจอย่างถ่อแท้ ก็จะช่วยให้รู้เท่าทันโรคและดูแลป้องกันตัวเองได้อย่างเหมาะสม เมื่อรู้จักดีพอ โรคนี้ก็ไม่น่ากลัวอีกต่อไป