ไม่ว่าใคร ๆ ก็อยากสวยดูดีมีผิวพรรณที่อ่อนกว่าวัยทั้งนั้น แล้วตัวคอลลาเจนเองก็มีประโยชน์ที่ได้มากกว่านั้น นั่นคือ เสริมสร้างความแข็งแรงข้อต่อ ทำให้ร่างกายเคลื่อนไหวได้อย่างเป็นอิสระในหมู่ผู้สูงวัยที่เป็นโรคข้อเสื่อม ดูแลให้เส้นผมเงางาม อีกทั้งสุขภาพเล็บที่แข็งแรง ทุก ๆ อย่างนี้ล้วนทำให้อาหารเสริมนี้เป็นที่ต้องการมากในตลาดผลิตภัณฑ์อาหารเสริมระดับโลก และมีหลากหลายประเภทให้เลือกสรร เมื่อมีตัวเลือกมากมายเช่นนี้ ทำให้ผู้บริโภคหลายท่านเกิดความสับสนข้อมูลที่ได้รับและกินผิดประเภท ทำให้ได้ผลลัพธ์ที่ต้องการ เพื่อคลี่คลายความสงสัยและเรียบเรียงข้อมูลที่ไม่ซับซ้อน เราได้รวบรวมเนื้อหาสาระที่คุณต้องควรเกี่ยวกับ ประเภทคอลลาเจน ว่าจริง ๆ แล้วมีกี่อย่างกันแน่ มีที่มาอย่างไร และเหมาะกับใคร โดยเนื้อหาได้เรียบเรียงมาให้อ่านเข้าใจง่าย เรามาดูกันดีกว่าจะมีอะไรบ้าง
ประเภทคอลลาเจน เปรียบเทียบประโยชน์ และวิธีเลือกให้ตรงใจ
คอลลาเจนเป็นโปรตีนที่สำคัญที่พบได้ในหลายส่วนของร่างกาย และสามารถแบ่งออกได้เป็นหลายประเภทตามโครงสร้างและหน้าที่ข
ชนิดที่ 1
ชนิดนี้พบมากที่สุดในร่างกาย โดยประมาณ 90% ของคอลลาเจนทั้งหมดในร่างกาย พบได้ในผิวหนัง กระดูก เอ็น และเอ็นยึด
- คุณสมบัติ: มีเส้นใยที่หนาแน่น ทำหน้าที่เสริมสร้างความแข็งแรงและยืดหยุ่นให้กับเนื้อเยื่อต่างๆ ช่วยให้ผิวหนังมีความยืดหยุ่นและคงความชุ่มชื้น ทั้งยังช่วยสนับสนุนการสร้างกระดูกและการฟื้นฟูของกระดูกที่บาดเจ็บ การวิจัยแสดงให้เห็นว่าการบริโภคชนิดที่ 1 วันละ 2.5-10 กรัมเป็นเวลา 4-12 สัปดาห์สามารถปรับปรุงสภาพผิว ลดริ้วรอย และเพิ่มความยืดหยุ่นของผิวหนังได้
ชนิดที่ 2
พบมากในกระดูกอ่อน โดยเฉพาะในข้อต่อต่างๆ ของร่างกาย
- คุณสมบัติ: มีเส้นใยที่จัดเรียงแบบหลวมๆ มีหน้าที่ช่วยรองรับข้อต่อและการเคลื่อนไหวของร่างกาย ช่วยป้องกันการสึกหรอของข้อต่อและลดความเจ็บปวดจากการใช้งานหนัก การวิจัยแสดงให้เห็นว่าการบริโภคคอลลาเจนผู้สูงอายุ (ชนิดที่ 2) วันละ 40 มิลลิกรัมเป็นเวลา 3 เดือนสามารถลดอาการปวดข้อและปรับปรุงการทำงานของข้อในผู้ป่วยโรคข้อเสื่อม
ชนิดที่ 3
พบในกล้ามเนื้อ หลอดเลือด และอวัยวะต่างๆ ในร่างกาย คิดเป็นประมาณ 10-15% ในเนื้อเยื่อเกี่ยวพันทั้งหมด
- คุณสมบัติ: ช่วยสนับสนุนโครงสร้างของกล้ามเนื้อและหลอดเลือด รวมทั้งอวัยวะต่างๆ ช่วยให้กล้ามเนื้อมีความแข็งแรงและยืดหยุ่น สนับสนุนการไหลเวียนของเลือดและสุขภาพของหลอดเลือด การวิจัยแสดงให้เห็นว่าชนิดที่ 3 มีบทบาทสำคัญในการเสริมสร้างความแข็งแรงและยืดหยุ่นของเนื้อเยื่อเกี่ยวพัน ซึ่งเป็นประโยชน์ต่อระบบหลอดเลือดและหัวใจ การบริโภคชนิดที่ 3 วันละ 2.5-10 กรัมเป็นเวลา 8-12 สัปดาห์สามารถปรับปรุงสุขภาพผิวและเนื้อเยื่อได้
ชนิดที่ 4
พบในชั้นผิวหนัง โดยเฉพาะในชั้นฐานของผิวหนัง (Basement Membrane)
- คุณสมบัติ: มีโครงสร้างเป็นแผ่นบาง ทำหน้าที่เสริมสร้างโครงสร้างของชั้นผิวหนัง ทำให้ผิวหนังมีความยืดหยุ่นและคงทน ช่วยในการป้องกันสิ่งแปลกปลอมเข้าสู่ร่างกาย และช่วยในการฟื้นฟูผิวหนังจากการบาดเจ็บหรือการอักเสบ อีกทั้งยังมีบทบาทในการกรองสารอาหารและสารที่มีประโยชน์ให้ผ่านเข้าไปในชั้นผิวหนังได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ชนิดที่ 5
พบได้ในกระจกตา ผิวหนังบางชั้น ผม และเนื้อเยื่อของรก คิดเป็นประมาณ 2-3% ในร่างกาย
- คุณสมบัติ: มีหน้าที่สนับสนุนโครงสร้างของกระจกตา ทำให้กระจกตามีความใสและยืดหยุ่น นอกจากนี้ยังพบในผิวหนังบางชั้นและผม ช่วยในการเสริมสร้างโครงสร้างและความแข็งแรงของผม รวมถึงเนื้อเยื่อของรกที่มีบทบาทสำคัญในการพัฒนาของทารกในครรภ์ ช่วยในการเสริมสร้างโครงสร้างของหลอดเลือดและการสร้างเนื้อเยื่อใหม่ในกระบวนการซ่อมแซมแผล
แหล่งที่มาแต่ละ ประเภทคอลลาเจน
สารอาหารเสริมสามารถหาได้จากแหล่งต่าง ๆ โดยแต่ละแหล่งมีคุณสมบัติและประโยชน์ที่แตกต่างกันไป
คอลลาเจนจากทะเล (Marine Collagen)
- ที่มาจาก: ผิวหนังและเกล็ดของปลา เช่น ปลาทะเลน้ำลึก ปลาผักกาด และปลาแซลมอน
- ประโยชน์: มีคุณสมบัติดูดซึมง่ายเนื่องจากมีโมเลกุลขนาดเล็ก และมีชนิดที่ 1 สูง ซึ่งเป็นชนิดที่พบมากที่สุดในร่างกายมนุษย์ โดยเฉพาะในผิวหนัง, กระดูก, เอ็น, และเอ็นยึด การวิจัยพบว่าการบริโภควันละ 5 กรัมเป็นเวลา 8 สัปดาห์สามารถเพิ่มความยืดหยุ่นของผิวหนังและลดริ้วรอยได้เป็นอย่างดี
คอลลาเจนจากวัว (Bovine Collagen)
- ที่มาจาก: กระดูกและหนังของวัว เช่น วัวที่เลี้ยงในฟาร์มอินทรีย์หรือวัวที่เลี้ยงด้วยหญ้า
- ประโยชน์: ประกอบไปด้วยชนิดที่ 1 และ 3 ซึ่งช่วยเสริมสร้างผิวหนังและข้อต่อ การวิจัยพบว่าการบริโภคคอลาเจนกระดูกวัววันละ 2.5-15 กรัมเป็นเวลา 4-12 สัปดาห์สามารถปรับปรุงความยืดหยุ่นของผิวหนัง, ลดอาการปวดข้อ, และเพิ่มความหนาแน่นของกระดูกได้
คอลลาเจนจากหมู (Porcine Collagen)
- ที่มาจาก: กระดูกและหนังของหมู เช่น หมูที่เลี้ยงในฟาร์มอุตสาหกรรม
- ประโยชน์: มีชนิดที่ 1 และ 3 คล้ายกับคอลลาเจนจากวัว ซึ่งช่วยเสริมสร้างความแข็งแรงและยืดหยุ่นของผิวหนัง และช่วยในการฟื้นฟูเนื้อเยื่อ การบริโภควันละ 10 กรัมเป็นเวลา 6-12 สัปดาห์สามารถปรับปรุงสุขภาพผิวและลดริ้วรอยได้
คอลลาเจนจากพืช (Plant-based Collagen)
- ที่มาจาก: แหล่งพืช เช่น ถั่วเหลือง สาหร่าย และเมล็ดเจีย
- ประโยชน์: เป็นสารสกัดที่ช่วยกระตุ้นการสังเคราะห์คอลลาเจนในร่างกาย โดยมีส่วนประกอบที่สำคัญ เช่น วิตามินซี, กรดอะมิโน, และแอนติออกซิแดนท์ การบริโภคสารสกัดจากพืชที่ช่วยกระตุ้นการสังเคราะห์ที่สามารถช่วยปรับปรุงสภาพผิวและสุขภาพข้อต่อได้
ประโยชน์ของสารอาหารเสริมที่น่าสนใจ
ป้องกันผิวหนังเหี่ยวย่นก่อนวัย
สารอาหารเสริมคอลลาเจน ช่วยรักษาความยืดหยุ่นและความชุ่มชื้นของผิวหนัง ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการป้องกันริ้วรอยและความหย่อนคล้อยที่เกิดขึ้นเมื่อเราอายุมากขึ้น การวิจัยพบว่าการบริโภคเป็นเวลา 8-12 สัปดาห์ต่อเนื่อง สามารถปรับปรุงความยืดหยุ่นของผิวหนัง, ลดริ้วรอย, และเพิ่มความชุ่มชื้นได้อย่างมีนัยสำคัญ
ส่งเสริมสุขภาพข้อต่อ
โดยเฉพาะในชนิดที่ 2 มีหน้าที่สำคัญในการรองรับกระดูกอ่อ นและลดความเจ็บปวดในข้อต่อ การบริโภคช่วยลดอาการปวดข้อ, การอักเสบ, และช่วยให้ข้อต่อเคลื่อนไหวได้อย่างอิสระ การวิจัยพบว่าการกินชนิดที่ 2 วันละ 40 มิลลิกรัมเป็นเวลา 3 เดือน ช่วยบรรเทาอาการปวดข้อและปรับปรุงการทำงานของข้อในผู้ป่วยโรคข้อเสื่อม
สร้างสุขภาพลำไส้ที่ดี
โปรตีนในคอลลาเจนสนับสนุนโครงสร้างเนื้อเยื่อลำไส้ ซึ่งมีผลในการป้องกันและรักษาโรคลำไส้อักเสบ (IBD) และรอยรั่วในลำไส้ (leaky gut syndrome) ช่วยสร้างเนื้อเยื่อใหม่และซ่อมแซมส่วนที่เสียหาย
เล็บและผมแข็งแรง
คอลลาเจนมีบทบาทสำคัญในการเสริมสร้างโครงสร้างของเล็บและผม ช่วยกระตุ้นการผลิตเคราตินในเล็บและเส้นผม ช่วยเพิ่มเงางาม ไม่แตกหักง่าย และโครงสร้างเล็บเเข็งแรง การกินอาหารเสริมอย่างต่อเนื่องเป็นเวลา 6 เดือน มีนัยสำคัญสามารถเพิ่มการเจริญเติบโตของผมและลดการหลุดร่วง
วิธีเลือกให้ตรงใจ
เลือกตามประเภท
- ชนิดที่ 1: เหมาะสำหรับการเสริมสร้างผิวหนัง กระดูก เอ็น และเอ็นยึด ช่วยเพิ่มความยืดหยุ่นและความชุ่มชื้นของผิว ลดริ้วรอยและความหย่อนคล้อย การบริโภควันละ 2.5-10 กรัมเป็นเวลา 8-12 สัปดาห์สามารถปรับปรุงสภาพผิวได้
- ชนิดที่ 2: เหมาะสำหรับการเสริมสร้างกระดูกอ่อนและข้อต่อ ช่วยลดอาการปวดข้อและการอักเสบ การบริโภควันละ 40 มิลลิกรัมเป็นเวลา 3 เดือนสามารถลดอาการปวดข้อและปรับปรุงการทำงานของข้อได้
- ชนิดที่ 3: เหมาะสำหรับการเสริมสร้างกล้ามเนื้อ หลอดเลือด และอวัยวะต่างๆ การบริโภควันละ 2.5-10 กรัมเป็นเวลา 8-12 สัปดาห์สามารถปรับปรุงสุขภาพผิวและเนื้อเยื่อได้
แหล่งที่มา
- Marine Collagen: มาจากผิวหนังและเกล็ดของปลา ดูดซึมง่ายและมีชนิดที่ 1 สูง การบริโภควันละ 5 กรัมเป็นเวลา 8 สัปดาห์สามารถเพิ่มความยืดหยุ่นของผิวหนังและลดริ้วรอยได้
- Bovine Collagen: มาจากกระดูกและหนังของวัว ประกอบด้วยชนิดที่ 1 และ 3 ช่วยเสริมสร้างผิวหนังและข้อต่อ การบริโภควันละ 2.5-15 กรัมเป็นเวลา 4-12 สัปดาห์สามารถปรับปรุงความยืดหยุ่นของผิวหนังและลดอาการปวดข้อได้
- Porcine Collagen: มาจากกระดูกและหนังของหมู มีชนิดที่ 1 และ 3 คล้ายกับคอลลาเจนจากวัว การบริโภควันละ 10 กรัมเป็นเวลา 6-12 สัปดาห์สามารถปรับปรุงสุขภาพผิวและลดริ้วรอยได้
- Plant-based Collagen: มาจากแหล่งพืช เช่น ถั่วเหลือง, สาหร่าย, และเมล็ดเจีย ช่วยกระตุ้นการสังเคราะห์คอลลาเจนในร่างกาย เป็นทางเลือกของผู้ไม่ทานเนื้อสัตว์ หรือแพ้อาหารทะเล
คุณภาพ
- ควรเลือกผลิตภัณฑ์ที่มีการรับรองมาตรฐาน เช่น GMP (Good Manufacturing Practice) หรือ NSF (National Sanitation Foundation)
- ตรวจสอบแหล่งที่มาของวัตถุดิบ เพื่อให้มั่นใจว่ามาจากแหล่งที่มีคุณภาพและปลอดภัย
- อ่านรีวิวและความคิดเห็นจากผู้ใช้ เพื่อประเมินประสิทธิภาพและความปลอดภัยของผลิตภัณฑ์
รูปแบบการบริโภค:
- ผง: สามารถผสมกับน้ำเปล่า, น้ำผลไม้, ชา, หรือกาแฟ ดื่มได้ง่ายและสามารถควบคุมปริมาณได้สะดวก
- เม็ด: เหมาะสำหรับผู้ที่ต้องการความสะดวกรวดเร็ว ไม่ต้องผสมหรือเตรียมเพิ่มเติม
- แคปซูล: ง่ายและไม่มีรสชาติที่ไม่พึงประสงค์
- เครื่องดื่ม: มีรสชาติหลากหลาย สามารถดื่มได้ทันทีและเป็นทางเลือกที่สะดวกหากคุณไม่ต้องการซื้อเป็นกระปุกใหญ่ ๆ
การเลือกอาหารเสริมคอลลาเจนที่เหมาะสมกับความต้องการและไลฟ์สไตล์เป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง เพื่อให้ได้รับประโยชน์สูงสุดจากการบริโภค เมื่อคุณทำความเข้าใจของแต่ละประเภทและประโยชน์ที่แตกต่างกัน ก็จะช่วยให้สามารถตัดสินใจเลือกสินค้าที่ตรงใจได้ การกินอาหารเสริมนี้สามารถช่วยรักษาความยืดหยุ่นและความชุ่มชื้นของผิวหนัง ส่งเสริมสุขภาพข้อต่อ และช่วยให้ลำไส้ทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ เมื่อคุณใส่ใจในการสิ่งที่มีคุณภาพและเหมาะสมจะทำให้ร่างกายได้รับสารอาหารที่จำเป็นและมีสุขภาพที่ดีในทุกๆ ด้าน
คำถามที่พบบ่อย
1. สารอาหารคอลลาเจน สามารถช่วยอะไรได้บ้าง?
สารอาหารนี้ มีบทบาทสำคัญในการเสริมสร้างและรักษาสุขภาพของผิวหนัง, ข้อต่อ, กระดูก, และเนื้อเยื่ออื่น ๆ ในร่างกาย ช่วยเพิ่มความยืดหยุ่นและความชุ่มชื้น, ลดริ้วรอย, และป้องกันการหย่อนคล้อย นอกจากนี้ยังช่วยลดอาการปวดข้อและการอักเสบในข้อต่อ ดูแลสุขภาพลำไส้ และเสริมสร้างโครงสร้างของเล็บกับผม
2. เราควรรับประทานในปริมาณเท่าใดต่อวัน?
แนะนำอยู่ที่ 2.5-15 กรัมต่อวัน ขึ้นอยู่กับวัตถุประสงค์และประเภทที่เลือกใช้ สำหรับการเสริมสร้างผิวหนัง ควรรับประทานชนิดที่ 1 หรือ 3 วันละ 5-10 กรัม ส่วนการดูแลข้อต่อ ควรรับประทานชนิดที่ 2 วันละ 40 มิลลิกรัม
3. เราควรกินอาหารเสริมจากแหล่งไหนจึงจะดีที่สุด?
อาหารเสริมในแต่ละแหล่งมีคุณสมบัติและประโยชน์ที่แตกต่างกัน หากมาจากทะเลจะมีโมเลกุลขนาดเล็กและดูดซึมง่าย เหมาะสำหรับการเสริมสร้างชั้นผิวหนัง ส่วนแหล่งจากวัวและหมูมีชนิดที่ 1 และ 3 ซึ่งช่วยเสริมสร้างผิวหนังและข้อต่อ ถ้าคุณแพ้อาหารทะเลหรือไม่กินสัตว์ แหล่งอาหารเสริมจากพืชก็มีจำหน่ายได้เลือกสรรเช่นกัน
4. การรับกินคอลลาเจนมีผลข้างเคียงหรือไม่?
โดยทั่วไปถือว่าปลอดภัยและไม่มีผลข้างเคียงรุนแรง อย่างไรก็ตาม บางคนอาจมีอาการไม่สบายในท้อง หรือเกิดอาการแพ้ หากมีอาการแพ้ปลาหรือหอย ควรหลีกเลี่ยงคอลลาเจนจากทะเล และควรปรึกษาแพทย์ก่อนเริ่มกิน
อ้างอิง
- Angela Nelson, Collagen and Your Body: What to Know, WebMD, March 13, 2024, https://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/ss/slideshow-collagen-and-your-body
- Collagen, Cleveland Clinic, May 23, 2022, https://my.clevelandclinic.org/health/articles/23089-collagen
- Collagen Science Update – March 2024 Edition, Collagen Alliance, March 21, 2024, https://collagenalliance.org/collagen-science-update-march-2024-edition/
